ANGEKOSEKANA BABAKati ya walodunia, yupo ninamthamini,Asilimia ya mia, yake yashinda tisini,Yeye ninamsifia, ndiye wa kwangu mwandani,Je kweli tungezaliwa, kama hangekuwa baba.Vipo vingi achangia, hasazo za aushini,Kokote na familia, yeye ndiye tumaini,Wana humkumbilia, anaporudi nyumbani,Je kweli tungezaliwa, kama hangekuwa baba.Watoto humlilia, wanapotoka shuleni,Karo wamuulizia, hata kikosa jamani,Naye anawapatia, kwa mengi matumaini,Je kweli tungezaliwa, kama hangekuwa baba.AlituletaContinue reading “Shairi la ukara.”
Monthly Archives: March 2020
Shairi la ukaraguni.
Tumekosa Nini? Mungu muumba dunia, mimea na wanadamu, Nimekuja nikilia, pasi kujali kaumu, Wewe ndiwe waridhia, pita nasi hali ngumu, Mbona tunaangamia, Mungu tumekosa nini. Kamwe uwezo hatuna, tungeishika dunia, Tuweze kutakasana, mawele sijeingia, Na hongo tungepeana, hasa kwa korona pia, Mbona tunaangamia, Mungu tumekosa nini. Yarabi tumejifunga, kwa vyumba pasi kutoka, Hata na hewaContinue reading “Shairi la ukaraguni.”
Aina Za Ndege.
Dudumizi/Shundi/Gude/Tipitipi-Huyu ni aina ya ndege asiyejenga kiota. Kanga-Huyu ni kuku wa porini aliye na madoadoa meupe. Kasuku-Ndege aliye na rangi nyingi za kupendeza na hodari wa kuiga. Kigotago-Ndege ambaye hupigapiga mti kwa mdomo ili kupata vidudu. Hondo-Ndege aliye katika jamii moja ya shundishundi aliye na maji ya kunde na hupaza sauti kwa kawaida yake. Chozi-NdegeContinue reading “Aina Za Ndege.”
Aina Za Wadudu.
Funza/Tekenya-Huyu ni mdudu anayefafana sana na kiroboto na ambaye hupenya ngozini na kutaga mayai. Nzige-Mdudu ambaye husafiri masafa marefu na ambaye huharibu mimea kwa wingi. Tandu-Mdudu mwenye miguu mingi na ambaye huuma na ana sumu. Nondo-Mdudu anayefanya na kipepeo na hupenda kuruka usiku. Mbu-Mdudu ambaye hufyonza damu na kuuma watu na ambaye huhusika katika uambukizajiContinue reading “Aina Za Wadudu.”
Vipengele Vya Fani Katika Fasihi.
Mambo muhimu tunayohitaji kuzingatia tukiangazia fani ni kama yafuatayo. Mtindo-Huu ni utaratibu maalum ambao mtunzi wa kazi wa fasihi amefuata kujenga kazi yake.Hutofautiana katika hali ya mtunzi na mtunzi. Wahusika-Huweza kujumuisha watu, wanyama na viumbe vingine hai na hata mizimwi.Huwakilisha tabia maalum katika jamii. Mazingira/Mandhari-Hapa ndipo mahali ambapo matukio yote ya fasihi hutendeka.Huweza kuwa mazingiraContinue reading “Vipengele Vya Fani Katika Fasihi.”
Aina za Viambishi.
Kuna aina mbalimbali ya viambishi kama ifuatavyo. Viambishi awali-Hivi ni viambishi vinayopachikwa/kuambatanishwa kabla ya mzizi wa kitenzi.K.m a-na-pik-a.a-na ni viambishi awali. Viambishi tamati-Hivi ni viambishi vinayopachikwa/kuambatanishwa baada ya mzizi wa vitenzi.K.m a-na-kul-a.a ni kiambishi tamati. Dhima ya viambishi.Viambishi Awali. Huonyesha nafsi, wakati na idadi.K.m a-na-chek-a.Hapa tunapata nafasi ya tatu, umoja, wakati uliopo,hali ya kuendelea. HuonyeshaContinue reading “Aina za Viambishi.”
Fani za Lugha Katika Fasihi.
Ni ufundi wa uteuzi wa maneno katika kupamba lugha inayovutia hisia mseto kwa msomaji/hadhira. Aina ya fani za lugha zinazotumika katika fasihi ni kama zifuatazo. Utohozi-Hii ni mbinu ya uswahilishaji wa maneno yasiyo ya Kiswahili kuwa ya Kiswahili.K.m Bicycle-Baisikeli Kuchanganya ndimi-Hii ni mbinu ya kutumia maneno yasiyo ya Kiswahili katika sentensi ya Kiswahili.Nitaenda supermaket keshoContinue reading “Fani za Lugha Katika Fasihi.”
Fani za Uandishi/Kisanaa.
Hizi ni mbinu za Kiufundi zitumikazo na mwandishi/msimulizi wa kazi yoyote ya fasihi ambayo humlazimisha msomaji/hadhira kuisoma hadithi nzima ili kuzitambua.Baadhi yazo ni kama vile: Sadfa-Hii ni hali ambapo matukio hutendeka kwa pamoja bila ya kupangwa. Kisengerenyuma-Hapa mwandishi hurejelea matukio yaliyofanyika nyuma.Hivyo humlazimu kubadilika wakati kuyasimulia tena. Kisengerembele-Hapa mwandishi husimulia mambo yatakayotokea siku za halafuContinue reading “Fani za Uandishi/Kisanaa.”
NGELI YA KI-VI.
Hii ngeli husheheni maneno mengi ya lugha ya Kiswahili.Baadhi yazo ni yale yaliyowekwa katika udogo kwa kupachikwa kiambishi Ki mwanzoni mwa kila neno.Mifano ni kama Kiguo,kijishamba,kijitu,kijipanya n.kMifano ya maneno mengine yanayopatikana katika ngeli hii ni kama vile kiatu,kikombe, kinyonyi, kibarua, kivumishi, kitengo n.k Muundo wa ngeli ya A-WA Kwa kuna maneno yanayoanza na kiambishi‘Ki’ naContinue reading “NGELI YA KI-VI.”
Aina za vihusishi.
Vihusishi ni aina ya maneno yanayoonyesha uhusiano baina/kati ya neno moja na jingine.Kuna aina mbalimbali za vihusishi kulingana na utendakazi wao.Dhima za vihusishi ni kama zifuatazo. Hutumika kuonyesha uhusiano kiwakati.K.m Wanafunzi walienda darasani baada ya kusikiliza hotuba ya mwalimu mkuu. Hutumika kuonyesha uhusiano wa mahali.K.m Walitembea kando ya barabara. Hutumika kuonyesha uhusiano wa umilikaji.K.m WageniContinue reading “Aina za vihusishi.”
